GOSTYNIŃSCY NIEMCY

Znaczne grupy niemieckich osadników zaczęły przybywać do Gostynina w latach 20. XIX wieku. Byli to sukiennicy, którzy dali miastu bodziec do rozwoju. Koloniści wznieśli swoje domy i warsztaty w południowo-wschodniej części miasta (wzdłuż obecnych ulic 3 Maja,  Tadeusza Kościuszki i Wojska Polskiego). Obok sukienników przybywali także przedstawiciele innych profesji, na przykład farbiarze. Niemieccy osiedleńcy mieli znaczący wkład w rozwój rzemiosła, co dało podwaliny dla narodzin przemysłu w Gostyninie. 

W 1861 roku wśród 3311 mieszkańców Gostynina było 1160 Niemców. 

Na prośbę gostynińskich niemieckich rzemieślników wyznania ewangelicko-augsburskiego, car Aleksander I przekazał im ruiny zamku, celem wybudowania kościoła. Obok wzgórza zamkowego założono też cmentarz parafialny (ul. Targowa). Do dziś znajdują się tam nagrobki opatrzone inskrypcjami w języku niemieckim. 

Jeden z pastorów ewangelickich – Filip Schmidt – w uznaniu zasług na polu oświatowym, uzyskał tytuł honorowego obywatela Gostynina i w 1931 roku został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi.

Znaczący udział w rozwoju społecznym i gospodarczym Gostynina i okolic, na przełomie XIX i XX wieku, przypadł Higersbergerom – arystokratycznej rodzinie o niemieckich korzeniach.

Niemieccy osadnicy ulegali procesowi polonizacji. Gostyninianie o niemieckim rodowodzie, którzy odmawiali przyjęcia niemieckiego obywatelstwa w czasie okupacji hitlerowskiej, byli narażeni na represje.